Bitcoin Yi Fana na
hi Oleg Andreev 2017/12/10open in new window
Bitcoin yi fana na khexe ya xiviri: a yi thleriseleki naswona wena u na vutihlamuleri bya ku yi hlayisa. Loko wo lahla walete ya wena, u lahla mali ya wena. U nga nyika munhu wunโwana tibitcoin leswaku a ku khomela tona, kambe swi ta fana na bangi yinโwana na yinโwana: u fanele ku va tshembha leswaku va nge tsutsumi na mali ya wena.
Bitcoin a yi fani na khexe ya xiviri: u nga yi veka hilaha u tsakelaka hakona naswona a yi nge dyi ndhawu. U nga yi rhumela hi tiwayere eka munhu wihi kumbe wihi. A swi koteki ku va ku endliwa ta vuxisi. U nge yi nyikeli hi sekende yinโwe: ku tiyisisa leswaku thiranzekixini yi endlekile, u fanele ku rindza 10-15 wa timinete leswaku ku ta huma vumbhoni bya cryptografiki hi netiweke.
Bitcoin yi fana na nsuku: a yi nge makiwi hi ku tsakela, ku na ntsengo lowu pimiweke wa yona naswona ntsengo lowu wu hangalakile eka xikalo xa le xibakabakeni lexi vuriwaka continuum (nkarhi hi xitalo). Ku kuma tibitcoin wo fanele ku nyikiwa tona hi munhu wunโwana, kumbe wena u ti celela tona. Ku fana na nsuku, Bitcoin ya vangama: yi koka rinoko ra vanhu vo tala hi vuxongi bya injhini ya rhingi ya yona, ririmi leri akeleriweke, tihakelo ta vuthlari na xitshembhiso xa ntshuxeko eka ntshikelelo.
Bitcoin a yi fani na nsuku: mphakelo wa Bitcoin wu na xedulingi leyi vekiweke ya le mayini (ku endliwa tibitcoin to karhi hi awara). Wa tshembhisiwa leswaku a ku na loyi a nga hlanganaka na ntshava ya nsuku wa biti kumbe ku yi yemba emugodini hi swiribyana swa le xibakabakeni, Bitcoin yi fambisana na ku ringeta ku yemba emugodini ku endlela ku fikelela xedulu lexi vekiweke. U nga cela nsuku hinkwawo hi siku rinโwe, kambe a swi nge koteki hi Bitcoin hambi loko khomphyuta yi nga hatlisa njhani. Ku kurisa matshalatshala ya le mayini swi nga cinca nyana xedulu xa ku Kula (netiweke yi cinca ku tikeriwa ko humesa tibuloko ta 6 hi awara, kambe loko netiweke yi ya emahlweni yi tlakuka yi nga ha endla tibuloko ta 7-8 hi awara).
Bitcoin yi fana na bangi: a ku na tikhomphyuta, databeyisi na tithiranzekixini. Xitolo xa databeyisi xitori hinkwaxo xa tihakelo hinkwato leti nghenaka na leti humaka: I mali a rhumelaka mali yo karhi eka mani. Hinkwaswo swi xidijitali. A ku na malwangu ya maribye ya nsuku kumbe mabokisi yo endla kona diphoziri, ku na nhlayelo wa tibuku ta tilami wunโwe ntsena eka โlejaโ.
Bitcoin a yi fani na bangi: hinkwavo va nga tiyisisa leswaku databeyisi ya vona yi na databeyisi yo fana na ra vanโwana. A ku na mufambisi loyi a tirhanaka na ku antswisa leja na ku vona leswaku a yi onhiwi. Munhu wunโwana na wunโwana a nga va na tiakhawunti to tala hilaha a rhandzaka naswona tiakhawunti hinkwato ti va ta xihundla (handle ka loko munhu a tipaluxa hi yexe). Leja a yi hlayisi mavito mo tala, ntsena tibalansi na tinomboro ta akhhawuntii. A swi koteki leswaku ku va na โmasalelwaโ loko bangi yi lombisa mali yo tala ku tlula leyi nga kona. Kahlekahle, a ku na swikweleti eka leja ya bitcoin: loko u ri na mali eka adirese ya wena naswona yi ri ya wena hinkwayo, kumbe u ri hava naswona u nga koti ku yi tirhisa hinkwayo. Nakambe, Bitcoin yi ku pfumelela ku khiyela mali hi โmintwananoโ: phazili ya cryptografiki yi endleriwe ku hangalasa matekiwelo ya swiboho exikarhi ka vanhu vo hambanahambana kumbe hi nkarhi.
Bitcoin yi fana na mali ya Monopholi: tikhoyini i tithokene to yimela leti nga ri ki na nkoka. Vanhu va veka nkoka eka tona hikuva va hlawula ku tlanga ntlangu lowu. Kahlekahle, swa fana na le ka nsuku kumbe mali yinโwana.
Bitcoin a yi fani na Monopholi: ku na mpimo wa mphakelo wa tithokene naswona swa koteka ku endla ta vuxisi. Leswi swi vula leswaku ti le ka xiyimo xa kahle ku va yi amukeliwa emisaveni hinkwawo ku hlengeletiwa ku fana na tikhoyini ta nsuku na silivhere.
Bitcoin yi fana na Git: eka Git (muxaka wa sisteme yo lawula vuhangalasi) ku cinca hinkwako ku lulamisiwa eka nketani leyi nga sirheleriwa hi tihexe ta cryptografiki. Loko u tshembha hexe ya nkarhi wa sweswi, u nga kuma mahungu hinkwawo ma nkarhi lowu nga hundza (kumbe xiphemu xa yona) ku suka eka xihlovo xihi kumbe xihi no tiyisisa leswaku hi leswi u nga swi langutela. Swiritano, eka Bitcoin, tithiranzekixini hinkwato ti lulamisiwa eka nketani ya buloko (the blockchain) naswona loko se ti tiyisisiwile, hambi kwihi laha ti nga va ka ti hlayisekile kona, u ta tshembha phisi yinโwani na yinโwana ya nketani ya buloko hi ku cheka nketani ya tihexe leti yi hlanganisaka na hexe leyi se u yi tshembhaka. Leswi swi olovisa vuhlayiselo bya vuhangalasi na ku cheka ko olova.
Bitcoin a yi fani na Git:: hi ndlela ya ku munhu wunโwana na wunโwana u lava ku tirha eka rhavi rinโwe. Eka Git munhu wunโwana na wunโwana a nga va na marhavi na foroko na ku ma hlanganisa siku hinkwaro. Eka Bitcoin munhu a nge โhlanganisiโ tiforoko. Buloko ya tiketani i nsinya wa matimu ya tithiranzekixini, kambe ku tshama ku ri na rhavi rinโwe lerikulu (leri nga na nkoka) na swirhava-rhavana swinโwana swo nghenelela (a swi hundzi buloko yinโwe-timbirhi hi ku leha) leswi nga riki na nkoka. Eka Git vundzeni i bya nkoka ku tlula marhavi, eka Bitcoin ku pfumelelana i ka nkoka ku tlula vundzeni.
Bitcoin yi fana na Bittorrent: netiweke yi le ka ndzhawu yinโwe, a ku na โmintiโ kumbe โbangiโ na yinโwe. Buloko ya tiketani yi fana na fayili yinโwe eka bittorrent: leyi nga tiyisisiwa xicryptografiki naswona yi aviwa eka tikhompyuta to tala. Mungheneleri wunโwana na wunโwana, ku katsa na vanโwatimayini leswaku va tirha ku ringana. Loko xiphemu xinโwe xa netiweke xi kavanyateka, tithiranzekixini ti nga khulukela eka swiphemu swinโwana. Hambiloko netiweke hinkwayo yi nga wa, mahungu hi tithiranekixini ta ha hlaisiwa eka tikhomphyuta ta le thlelo ta magidi naswona ku hava loyi a nga lahlekeriwaka hi mali. Loko vanhu va koneketana nakambe, va nga ya emahlweni va rhumelana tithiranzekixini onge a ku hunmelelanga nchumu. Hinkwaswi swa Bitcoin na Bittorrent swi nga pona hambi ko va na nyimpi ya nyutliliya hikuva mahungu a ma vi radioactivhi naswona ma nga endliwa hi ku fana.
Bitcoin a yi fani na Bittorrent: handle ka โtifayiliโ ta le thlelo, ku na fayili yinโwe leyi tshamelaka ku kula: nketani ya buloko. Nakambe, mungheneleri wa nkoka ngopfu: vanโwatimayni va vuyeriwa eka ntirho wa vona hi mali ya xiviri.
Bitcoin yi fana na ntshuxeko wa mbulavulo: thiranzekixini yinโwana na yinโwana I mahungu yo koma ya mani na mani lama ya nga vuriwaka hambi kwihi kumbe kwihi kumbe njhani. Loko vanโwatimayini va yi twa, va ta yi ngetela eka nketani ya tibuloko naswona leswak mahungu ma ta tshama ma ri matimu. Munhu wunโwana na wunโwana u ta yi vona naswona ku hava loyi a nga yi sulaka.
Bitcoin a yi fani na ntshuxeko wa mbulavulo: ku vula leswaku ku hava xa mahala. Thiranzekixini yi fambisa tikhoyini leswaku leti u faneleke ku sungula hi tona. Kutani a hi hinkwavo va nga baka huwa, kambe ntsena lava nga na mpfumelelo wo kuma tikhoyini to karhi emasunguleni. Nakambe, vanโwatimayini va nga ala thiranzekixini loko yi nga ri na mpfumelelo kumbe yi nga ri na malo yo ringana. Kutani a ku na loyi a nyikelaka hi ntshuxeko tanihi โbiyaโ, kambe unโwana na unโwana wa ringeta ku tirhisana hi ku tinyiketela.
Bitcoin yi fana na ntwanano wa rixaka: I ntolovelo wa ndhavuko. Yi tirha ku fana na mali ntsena loko vanhu va yi tekisa sweswo naku va na xivindzi xo yi khomelela na ku hlonipha milawu ya yona. Thekinoloji ya laveka ntsena ku nyika hi ntwanano wa ntirho wa pulambingi.
Bitcoin a yi fani na ntwanano wa vaaki: a hi kondiraka leyi dyondzisiwaka eswikolweni. Ya vevuka hi matirhelo, naswona a yi bohelerisiwi hi milawu yo karhi. Kahlekahle i ntlawa wa milawu leyi unโwana na unโwana a nga ti hlawulelaka yona, kutani ku ngeteriwa hi ku twanana ko hetiseka.
Bitcoin yi fana na masalamusi ya mali ya ka inthanete: hi ku olova hi yona.